برخی یافتههای پژوهشگران نشان میدهد؛ اسپهبد خورشید فقط یک غار نبوده، بلکه در گذشته از آن استفاده نظامی نیز میشده است. بنابراین میتوان آن را دژ یا غار-دژ نیز نامید که دیواره دارد و فضای درونی آن اتاقکسازی شده است. گفته میشود غار-دژ اسپهبد خورشید به عنوان دژی طبیعی، مورد استفاده اسپهبدان طبرستان بوده است. ساختار طبقات پلکانی شامل ۱۷پله، قوسهای گهوارهای، بقایای ورودی محوطه شاهنشین، قوسهای مستحکم دوره ساسانی، راهروهای منتهی به انبارها، بقایای ۶ا تاق و اتاقهای نگهبانی از جمله آثار معماری به جای مانده در غار اسپهبد خورشید هستند.